با اینکه تاکنون در هیچکدام از محوطههای باستانی ایران، استخوانبندی کامل یک انسان نئاندرتال پیدا نشده، اما شواهد متعددی از حضور این عموزادههای باستانی ما یافت شده که گواهی بر حضور طولانی مدت آنها - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در فلات ایران است. در واقع به - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - گفته پژوهشگران، پارینهسنگی ایران پتانسیل بالایی برای اکتشافات متعدد دارد. کشف دندان یک نئاندرتال خردسال که توسط فریدون بیگلری و همکارانش در غار وزمه در کرمانشاه انجام گرفت و اخیرا منتشر شد، گواهی بر این مدعاست. در واقع، تا قبل از کشفهای مشهور رالف سولکی و همکارانش در غار شانیدر زاگرس غربی، نئاندرتالها، پدیدهای صرفا اروپایی تلقی میشدند، اما حالا از آنچه میدانیم، از دستساختهها، گورستانها و برخی بقایا و اخیرا کشف ژنهای این انسانها در خاورمیانه و - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - فراتر از آن، از - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - شام (منطقهی وسیعی در جنوب غرب آسیا) تا کوههای آلتای در سیبری - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و حالا ایران، شاید گسترهی زیست نئاندرتالها فراتر از ایران و در تمام - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - آسیای شرقی؟ بوده است.
حتی میتوان تصور کرد، برعکس آنچه قبلا تصور میشد، حضور نئاندرتالها در اروپا مقطعی بوده باشد و نتیجه مهاجرتهای کوتاه مدت یا پراکندگی و گسترش جمعیت در دورههای سردِ آبوهوایی بهسوی خاور بوده باشد. اگر چنین فرضی درست باشد، خاورمیانه و آسیای مرکزی ممکن است مرکز قلمروی نئاندرتالها بوده باشد و نه حاشیه آن، چنانچه بسیاری از پژوهشگران چنین تصور میکنند. غارهای متعدد برجای مانده از دوره پارینهسنگی میانه، پناهگاههای سنگی، تپهها و دشتها در ایران همگی با چنین فرضیهای مطابقت دارند.
نئاندرتالها از نزدیکترین خویشاوندان باستانی ما بودند که تا پیش از ورود - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - ما انسانهای مدرن (هومو ساپینسها) از آفریقا - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - به اروپا و آسیا، گسترهی وسیعی از اورسیا و جبلالطارق در باختر و خاورمیانه در خاور زمین را بهعنوان محل زندگی خود انتخاب کرده بودند. فلات ایران برای نئاندرتالها حکم شرقیترین قلمروی زیستی را داشت و از آثار متعددی که از دوره پارینهسنگی میانی در ایران یافت شده، میتوان به این نتیجه رسید که جمعیت انسانهای نئاندرتال در نواحی کوهستانی و ارتفاعات زاگرس (در غرب ایران و شرق عراق) بیشتر از باقی نقاط ایران بوده است. هر چند شمار دیگر سکونتگاههای انسان نئاندرتال در ایران کم نیست و گواه آن هم کاوشهای متعددی است که در دیگر نواحی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - باستانی عصر پارینهسنگی میانه انجام گرفته - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - است. اما تا بهحال، استانهای کرمانشاه - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و لرستان بیشترین تعداد کاوشها و حفاریهای این دوره باستانی که همزمان با حضور انسان نئاندرتال در ایران بوده را به خود اختصاص دادهاند. بااینحال، - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - دیگر استانهای ایران هم بارها و بارها مورد کاوش قرار گرفتهاند که در سطور آینده به برخی از مهمترین این محلهای سکونت نئاندرتالهای ایرانی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - خواهیم پرداخت.
عکسی از اولین کاوشها در غار شکارچیان در بیستون
همانطور که در بخش اول این مقاله گفتیم، اکتشافات عصر پارینهسنگی میانه (از ۳۰۰ تا ۴۰ هزار سال قبل) با حفاریهای کارلتون کوون، انسانشناس و مدیر موزه قومشناسی دانشگاه پنسیلوانیا در غارهای بیستون، کمربند و هوتو در سال ۱۳۲۸ آغاز شد که توانست - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - برای نخستین بار به بقایای انسانی بازمانده از عصر پارینه سنگی دست پیدا کند. در همین بررسیها بود که کارلتون کوون موفق - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - به کشف اولین بقایای انسان نئاندرتال در ایران - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - شد. اما کاری که کارلتون کوون آغازگر آن بود، بعدا به وسیله کاوشگران و باستانشناسان - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - ایرانی و غربی دیگری دنبال شد.
محوطههای عصر پارینهسنگی میانی در ایران عمدتا - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - از غارها و پناهگاههای سنگی کوههای زاگرس و چند محوطه در سواحل دریای خزر و برخی نواحی پراکنده بیابانی تشکیل میشوند. نکته جالب که خبر از پتانسیل بالای اکتشافات دورهی پارینهسنگی میانی در ایران میدهد، با وجود، کاوشها و حفاریها محدود، کشفیات متعددی از این عصر انجام گرفته است.
غار شکارچیان: - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - غار بیستون (که به غار شکارچیان نیز شهرت دارد) در نزدیکی شهر بیستون در استان کرمانشاه - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - واقع شده است. این غار در ارتفاع حدود ۱۳۰۰ متری قرار دارد و با شهر کرمانشاه، حدود ۳۰ کیلومتر فاصله دارد. - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - کارلتون کوون که در سال ۱۳۲۸ اولین کاوشهای عصر - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - پارینهسنگی میانی را در ایران انجام داد، به برخی بقایای انسانی دست یافت که دو مورد از این یافتهها توجه او را به خود جلب کرد. مورد اول - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - یک دندان پیشین بود - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - که کارلتون کوون تصور میکرد متعلق به یک انسان نئاندرتال است و دیگری هم یک استخوان ساعد که این - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - دیرین انسان شناس مشهور آمریکایی، این استخوان را نیز به عموزادههای ما نسبت داد. به هر حال، یافتههای بعدی خط بطلانی بر فرضیه کارلتون کوون کشیدند و مشخص شد دندانی که در غار شکارچیان کشف شده بود، متعلق به گاوسانان است. - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - اما ماهیت نئاندرتالی استخوان ساعد همچنان به قوت پیشین خود باقی است و به همین جهت، میتوانیم کارلتون کوون را اولین کسی بدانیم که توانست شواهدی از انسانهای نئاندرتال را در فلات ایران کشف کند.
بااینحال، دیرین انسانشناسی بهمعنای واقعی در کوههای زاگرس با اکتشافات مهیج رالف سولکی (انسانشناس مورد علاقه نگارنده و از قهرمانان دنیای انسانشناسی) در «غار شانیدر» معنا پیدا میکند که بین - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - سالهای ۱۳۳۲ تا ۱۳۳۰ انجام - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - گرفتند. در مورد، سولکی گفتنیها بسیار است و مقالهای جداگانه میطلبد، اما - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - آنچه او با اکتشافات خود در شانیدر عراق انجام داد، چهرهی انسان نئاندرتال را برای همیشه دستخوش تغییر کرد و با وجود مقاومت جامعهی علمی آن زمان، ثابت کرد، نئاندرتالها ظرافت و رفتارهایی درست به مانند ما دارند. این اکتشافات بعدا توسط دیرینهشناسانی دیگری از جمله، - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - توماس دال استوارت و اریک ترینکاس در سال ۱۳۶۲ توضیح داده شدند.
اریک ترینکاس در اواخر دههی ۱۳۴۰ فرصت بازدید از موزه دانشگاه پنسیلوانیا را پیدا کرد - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و توانست استخوانهای مشهوری که کارلتون کوون کشف کرده بود را بررسی کند. این استخوانها قبلا آنطور که باید از جنبه دیرین انسانشناسی مورد بررسی قرار نگرفته بودند. کارلتون کوون از مجموعه عظیم دستساختههایی که پیدا کرده بود، ۱۵۷۱ عدد را که شامل ابزارهای روتوش، سنگهای مادر و تیشه بودند را با خود برداشت و باقی این کشفیات را در محل دور ریخت.
غار قبه: غار قبه در ۱۵ کيلومترى شمال شرقى کرمانشاه در تنگ کنشت قرار دارد. در اکتشافات صورت گرفته در این غار بخشهایی از استخوانها و همینطور چند دندان که تصور میشود متعلق به یک کرگدن باشد کشف شد که نشان میدهد، احتمالا نئاندرتالهای خوش اشتها برخی اوقات از حیوانات بزرگجثه نیز تغذیه میکردند. با وجود این، هنوز شبهاتی در مورد منشأ این - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - کرگدن وجود دارد، در واقع، این فرض نیز مطرح است که ممکن است شکارچیان آن عصر لاشهی حیوان را که قبلا به دلیل نامشخصی (درگیری با درندگانی دیگر یا سقوط از پرتگاهی) کشته شده بود، به محل سکونت خود آورده و از آن خورده باشند. در حقیقت، با توجه به نادر بودن شواهد موجود از بقایای کرگدن میتوان اینطور تصور کرد که این فرضیه تا حد زیادی با واقعیت منطبق باشد. مورد دیگر اینکه، میتوانیم شمار کم اکتشافات و حفاریها در فلات ایران را نیز تا حدی در این مورد دخیل بدانیم.
دکتر رالف سولکی در غار شانیدر عراق، ۱۳۳۵ ش
در اکتشافاتی که بروس هاو، باستان شناس و انسانشناس آمریکایی و همکارانش در سال ۱۳۴۱ انجام دادند، توانستند برخی دستساختههای دورهی پارینهسنگی میانی را به همراه بقایای برخی حیوانات بومی منطقه در غار قبه پیدا کنند. از بقایای استخوانی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - پیدا شده در غار اینطور برمیآيد که انسانهای پارینهسنگی ساکن غار بیشتر از بز کوهی و میش وحشی تغذیه میکردند که در آن عصر در منطقه در گلههای پرجمعیتی به چرا میرفتند.
دیگر کشف هاو و همکارانش این بود که نئاندرتالهای غار قبه، گاهی شقههای بزرگی از لاشهی شکار خود را به - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - غار میبردند که معمولا ران و بازو بود. بخشهایی که از بیشترین حجم - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - گوشت و مغزِ استخوان برخوردار است. نکته دیگری که - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - دیرینهشناسان از بررسیهای خود - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در غار قبه دریافتند این بود که نئاندرتالهای ساکن این محوطهی باستانی از ضربات متعدد دستساختههای سنگی (تیشهها و سنگهای مادر) برای دسترسی به مغز استخوان شکارهای خود استفاده میکردند.
غارهای قلعه بزی: مجموعه غارهای قلعه بزی در دیزیچه در - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - جنوب غربی اصفهان واقع - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - هستند. دکتر فریدون بیگلری و همکارانش در سال ۱۳۹۳ حفاریهایی را در این غار انجام دادند. اوایل دههی ۱۳۷۰ بود که برخی از اهالی از وجود برخی استخوانها و دندانها در یکی از غارهای قلعه بزی خبر دادند. بعد از این در سال ۱۳۸۲، گروهی از زمین شناسان به سرپرستی دکتر مهدی يزدی از گروه زمينشناسي دانشگاه اصفهان اکتشافاتی را در این غارها انجام دادند و توانستند دستساختههای سنگی و بقایای جانوری را در غار قلعه بزی ۲ کشف کنند.
در اکتشافات دیگری که در سال ۱۳۸۳ توسط همین تیم انجام گرفت، اندک دستساختهها و بقایای جانوری دیگری نیز در غار قلعه بزی ۱ کشف شد. در سال ۱۳۸۴ نیز تیم دیگری به سرپرستی دکتر فريدون بيگلری و پژوهشگرانی از بخش پارینهسنگی موزه ملی ایران، اداره کل میراث فرهنگی اصفهان و گروه زمينشناسی دانشگاه اصفهان کاوشهای جدیدی را در مجموعه غارهای قلعه بزی انجام دادند.
این کاوشها در سال ۱۳۸۷ نیز - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - توسط تیم مشترکی به سرپرستی پروفسور ژاک ژوبر و دکتر بيگلری ادامه پیدا کردند. در این کاوشها، خوشبختانه مجموعهی نسبتا بزرگی از بقاياي جانوري و دستساختههای سنگي و - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - چند ابزار استخوانی کشف شد که اکثر آنها تقریبا دستنخورده باقیمانده بودند. در سطوح فوقانی غار نیز بقایای زغال، قطعات استخوان و دستتراش های سنگی کشف شد.
در قلعه بزی ۲ که بزرگترین و مرتفعترین مکان مجموعه غارهای قلعه بزی است، شمار زیادی دستساختههای سنگی، معدودی دست ساخته های استخوانی به همراه برخی بقایای جانوری کشف شدند. درادامه کاوشها، باستانشناسان به مجموعهی بزرگی از بقایای جانوری - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - از جمله - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - دندان جانوران عصر پارینهسنگی برخوردند که تا حد زیادی دستنخورده باقیمانده بودند. در - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - این بقایای - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - استخوانی، مشخصا در بخشهایی از استخوانهای دست و پا شواهدی از شکستگی و ضربات متعدد مشاهده شد که نشان میداد، انسانهای نئاندرتال برای خارج کردن مغز استخوان این استخوانها را شکسته بودند.
غار قلعه بزی شمارهی ۱
در همین حال، آثاری از سوختگی و برشها به وسیلهی ابزارهای سنگی در استخوانها مشاهده شد. بقایای جانوری که در این غارها کشف شدند را بیشتر علفخواران بزرگجثه و میانجثه از جمله آهو، بز و میش کوهی تشکیل میدادند. در میان حیوانات بزرگجثه نیز بقایای استخوانی اسبسانانی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - مانند گور خر و اسب وحشی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و همینطور گاو وحشی و گوزن در غار مشاهده شدند. در عین شگفتی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در این - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - غار نیز، چند تکه استخوان و دندانهای یک کرگدن پیدا شد. علاوه بر این، جانوران کوچک جثهای مانند سمور، - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - راسو و خرگوش نیز در بین بقایای استخوانی شناسایی شدند که نشان میداد نئاندرتالها در صورت لزوم - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - از هر جانوری که در دسترسشان بود تغذیه میکردند، خصوصا در دورههای اتراق طولانی مدت خود در نزدیکی چشمهها و رودخانهها برای شکار حیوانات بزرگ جثهای مانند گور خر، آهو و گوزن.
باستانشناسان در غار قلعه بزی ۳، نیز حدود ۲۰۰ دستساخته سنگی بههمراه ۳۰۰ استخوان و دندان جانوران مختلف را کشف کردند. همچون دو غار دیگر این مجموعه، - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بقایای استخوانی جانوران را طیف وسیعی از پستانداران بزرگجثه تا میانجثه و - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - پستانداران کوچکجثهای مانند خرگوش و حتی برخی جوندگان و پرندگان و خزندگان و خرچنگ تشکیل میدادند.
دکتر بیگلری که سرپرستی این مجموعه حفاریهای را برعهده داشت، در این پژوهش نوشت:
بهترین خدمات تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش
پژوهشهای انجام شده در مجموعه مكانهای قلعه بزی بـرای نخستين بار اطلاعات ارزشمندی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - از جنبههای مختلف - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - استقرار، معيشت و گاهنگاری جوامع انسانی اواخر دوره پارينهسنگی ميانی در مرکز ايران را ارائه کرد. شرايط مناسب حفاظتی در اين مكانها، امكان حفظ نهشتههای باستانشناختی و مواد بهجایمانده از استقرارهای اواخر پارينهسنگی ميانی را فراهم کرده و فرصتی به دست داد که بتوانيم گامی فراتر از بررسی صرف صنايع سنگی برداريم. بررسی سایر يافتهها در کنار دستتراشهای سنگی، از جمله بقايای غنی جانوری، زغال، ابزار استخوانی و توالی نهشتهها تصوير جديدی از فعاليتهای انسانی و زيستمحيطی آنها را در منطقهی ناشناخته اصفهان در اختیار - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - قرار دارد.
دکتر بیگلری و همکارانش با تاریخگذاری نمونههای زغال کشف شده در محل، دریافتند که گروههای شکارچی-گردآور که احتمالا انسانهای نئاندرتال بودند، بین ۴۰ تا ۵۰ هزار سال قبل از این غارها بهعنوان - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - سکونتگاههای فصلی خود استفاده کرده بودند. فاصله زمانیکه همزمان با پایان دوره پارینهسنگی میانی و محو شدن تدریجی آثار بهجایمانده از نئاندرتالها در - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - سوابق باستانشناسی اوراسیا نیز است.
غارهای - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - قلعه بزی، پس از غار - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - کیارام در گالیکش، گلستان، دومين محوطهی پارينهسنگی ميانی شناسايی شده در ایران بود که باستانشناسان بقایای کرگدن - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - را در آن پیدا کردند. موضوع دیگری که به اهمیت کشفیات غارهای قلعه بزی میافزاید، وجود شماری از ابزارهای استخوانی است که بهعنوان کوبه برای روتوش لبه و شکلدهی دستساختهها مورد استفاده قرار گرفتند. کشف اين ابزارهای استخوانی در قلعه بزی نهتنها نخستين مورد گزارش شده از چنين ابزارهای استخوانی در يک محوطهی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - پارينهسنگی ايران بود، بلکه چنین ابزارهای سنگی در - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - غرب آسیا نیز به ندرت کشف شدند. یکی از معدود ابزارهای اینچنینی در - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - محوطهی باستانی در «تشیکتاش» در ازبکستان کشف شده است.
غار کنجی: غار کنجی در جنوب شرقی خرمآباد واقع شده است. در این غار آثار متعددی از سکونت انسانهای نئاندرتال در عصر پارینهسنگی میانی به دست آمده که شامل برخی دستساختههای سنگی و بقایای جانوری میشود. این غار نخستین بار توسط هول گمانه زنی و بعدا توسط جان اسپت کاوش شد. فرانک هول، باستانشناس و مستشرق آمریکایی به همراه رابرت برایدوود، انسانشناس و باستانشناس - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - متخصص پیشاتاریخ خاور نزدیک، در سال ۱۳۳۸، کاوشهایی را در بخشهای ایران رشته کوههای زاگرس آغاز کرد. او و همکارانش در همان سال، نخستین بررسیهای منظم پیش از تاریخی ایران را در کرمانشاه انجام دادند و سال بعد نیز حفاریهایی در آسیاب (خوزستان) و پناهگاه سنگی ورواسی در کرمانشاه انجام دادند.
دکتر فریدون بیگلری به همراه دندان - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - یک کفتار از غار وزمه: - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - (عکس از مهران بیگلری)
فرانک هول بعدا کاوشهایی را در غار کنجی انجام داد که در آن آثار غنی از دوره پارینهسنگی میانی به دست آمد. از - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - میان کشفیات فرانک هول میتوان به یک نمونه زغال اشاره کرد که با توجه به تاریخگذاریهای رادیوکربن قدمت آن تا حدود ۴۰ هزار سال قبل تخمین زده میشود. بااینحال، دکتر بیگلری، مسئول بخش پارینهسنگی موزه باستانشناسی ایران، عقیده دارد این روش تاریخگذاری در آن زمان ضعف زیادی داشته و باید - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - تاریخگذاری هول و همکارانش را تقریبی دانست.
دکتر بیگلری همانطور که در سطور قبل اشاره کردیم، قبلا کاوشهایی را در مجموعه غارهای قلعه بزی انجام داده بود. او و همکارانش با تاریخگذاری چندین نمونه زغال به شیوهی رادیوکربن، به این نتیجه رسیدند که انسانهای نئاندرتال بین ۴۰ تا ۵۰ هزار سال قبل در قلعه بزی سکونت داشتند. در همین حال، حفاریهای دیگری که در محوطههای باستانی مختلف فلات ایران از جمله - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - مجموعه غارهای قلعه بزی انجام گرفتند، حاکی از وجود چندین آتشدان و اجاق باستانی و لایههای خاکستر بودند. دکتر بیگلری - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در حفاریهای خود در غارهای - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - قلعه بزی دریافت که ضخامت نزدیک به ۱ متری این زغالها نشانگر سکونت طولانی مدت انسان (احتمالا نئاندرتالها) در این مکان بوده است. عمده چوبهایی که بهعنوان هیزم این انسانهای باستانی مورد استفاده قرار گرفتند از چوب درخت پسته، بید و سپیدار بودند.
دلازیان و میرک: مجموعه تپههای دلازیان و میرک در جنوب شرقی و جنوب استان سمنان، از دیگران محلهای استقرار انسانهای نئاندرتال در ایران - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بودهاند. پژوهشهای انجام گرفته در این دو محوطه توسط دکتر وحدتی نسب و دکتر ژیل بریون نشان میدهد این محوطههای باستانشناسی زمانی از سکونتگاههای انسانهای احتمالا نئاندرتال بودند. در این دو محوطه در جنوب استان سمنان، تعداد زیادی دستساخته سنگی نئاندرتالها نیز کشف شده است. به گفته باستانشناسان، - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در دوران پارینهسنگی، احتمالا در محلی که حالا تپههای میرک واقع - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - هستند، دریاچهای وجود داشته که شکارگاه نئاندرتالها - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بوده است. باستانشناسان قدمت ابزارهای سنگی به دست آمده در این محوطه باستانی را بین ۵۰ تا ۶۰ هزار سال قدمتگذاری کردند.
دشتهای شهرستان اسلامآباد غرب، کرمانشاه، جایی که غار وزمه در آن قرار دارد
در این محوطهی باستانی همچنین - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بقایای استخوانی متعددی از گورخر کشف شد که نشان میداد این اسبسانان که احتمالا در دوران پارینهسنگی میانی در منطقه به وفور یافت میشدند از شکارهای اصلی نئاندرتالهای - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - ساکن جنوب سمنان بودند. تصور بر این است که دلازیان و میرک، به دلیل - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - شرایط آبوهوایی خود، از سکونتگاههای مقطعی نئاندرتالها - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بودهاند و این انسانها از اوایل بهار تا اواخر پاییز در این نواحی سکونت داشتند.
پناهگاههای همیان: پناهگاههای همیان در محلی به نام چالگه شَلَه در رشتهکوه شمال کوهدشت، لرستان واقع شدند. قدیمیترین - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - تاریخگذاریهای انجام گرفته در محوطههای باستانیشناسی عصر پارینهسنگی ایران نیز مربوط به همین غارها است. چارلز مکبری، باستانشناس بریتانیایی، در سال ۱۳۴۳، حفاریهایی را در این پناهگاه سنگی انجام داد و به برخی بقایای جانوری - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و همچنین دستساختههای متعلق به انسان نئاندرتال دست پیدا کرد. او و همکارانش یک قطعه استخوان را به روش «اورانیوم-توریوم» تاریخگذاری کردند و قدمت آن را تا حدود ۱۴۸ هزار سال قبل تخمین زدند. خطای این - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - روش، خصوصا در آن زمان بیش از ۳۵ هزار سال بوده است. بااینحال، یافتههای مکبری نشان داد که غار همیان، قدیمیترین زیستگاه انسانهای عصر پارینهسنگی ایران است.
غار وزمه: تازهترین کشف بقایای نئاندرتالها در ایران نیز به اوایل ماه گذشته - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - (مرداد) بازمیگردد، زمانیکه دکتر فریدون بیگلری و همکارانش، کشف مهم خود را در ژورنالهای بینالمللی گزارش دادند. در این پژوهش دکتر فریدون بیگلری به همراه تیم بینالمللی از همکارن فرانسوی - ایرانی موفق به بررسی دندان آسیای کوچک یک انسان نئاندرتال به شیوه های دقیق شدند. تا پیش از این دستساختههای سنگی نئاندرتالها در نقاط مختلف ایران یافت شده بود و بقایای استخوانبندی آنها نیز در شمال غرب زاگرس در کردستان عراق (غار شانیدر) نیز به دست آمده بود. اما، کشف اخیر در غار وزمه در شهرستان اسلامآباد غرب، کرمانشاه، ایران را رسما وارد نقشهی زیستگاههای نئاندرتال کرد.
دکتر بیگلری و همکارانش در - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - پژوهش اخیر دندان انسانی را که قبلا در سال ۱۳۷۸ کشف شده بود مجددا بررسی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - کردند. دندان غار وزمه که یک دندان آسیای کوچک متعلق به کودکی نئاندرتال بود، - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در میان استخوانهایی شناسایی شد که در میانشان بیشتر بقایای جانوران بزرگ جثهی عصر یخبندان از جمله، خرس ماقبل تاریخ، کفتار خالدار، گرگ، شیر غار، پلنگ و سایر حیوانات به چشم میخورد. اگرچه دندان کشف شده حداقل ۲۵ هزار سال قدمتگذاری - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - شد، اما ازآنجاکه سابقهی فسیلی از نئاندرتالها از حدود ۴۰ هزار سال قبل به این سوی موجود - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - نیست، دکتر بیگلری نیز قدمت این دندان را بسیار بیشتر دانسته است. به گفته وی با درنظرگرفتن اینکه گوشتخواران این منطقه بین ۱۱ هزار تا ۷۰ هزار سال قبل مکررا از این - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - غار استفاده کردهاند و این مسئله که انسانهای نئاندرتال در حدود ۴۰ هزار - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - سال قبل منقرض شدند، کودک نئاندرتال وزمه به احتمال زیاد در مقطع زمانی بین ۴۰ تا ۷۰ هزار سـال قبل در این منطقه زندگی میکرده است
به عقیده دکتر بیگلری، ازآنجاکه غار وزمه سقف بسیار کوتاه و دالانی کم عرض داشته، نئاندرتالها نمیتوانستند در آن سکونت داشته باشند. - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - به همین دلیل، به احتمال زیاد این کودک که هنگام مرگ بین ۶ تا ۱۰ سال سن داشته، توسط یکی از درندگان - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - آن عصر کشته شده یا جسدش پس از مرگ در جای دیگری پیدا شده و توسط یک گونه گوشتخوار مانند پلنگ یا کفتار خالدار یا راهراه به - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - غار آورده شده باشد.
دکتر بیگلری در مقاله خود در شمارهی روز ۱۴ شهریور روزنامه شرق که به همین کشف اختصاص داشت، نوشت:
مناسبترین تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش را از ما بخواهید
توجه بینالمللی به کشف بقایای انسان نئاندرتال در ایران گواهی بر اهمیت انجـام پژوهشهای هدفمند و روشمند در حوزه باستانشناسی پارینهسنگی در کشور است. باستانشناسی پارینهسنگی در ایران شاخهی نسبتا جدیدی است، اما با وجود جوان بودن در چند دهه اخیر توانسته نام ایران را در میان - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - کشورهای فعال دیگر در این حوزه - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - مطرح کند.
پناهگاه باوهیوان: علاوه بر دندان غار وزمه، سال گذشته خبر کشف - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - یک دندان نیش شیری مربوط به کودکی ۶ ساله از لایههای دوره پارینهسنگی میانی در پناهگاه سنگی باوهیوان در شمال غربی کرمانشاه منتشر شد. دکتر سامان - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - حیدری گوران و همکارانش سال گذشته خبر این کشف را گزارش دادند و اعلام کردند، این دندان شیری براساس تاریخگذاریهای رادیوکربن بین ۴۲ تا ۴۵ هزار سال قدمتگذاری - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - شده است. اما با توجه به اینکه نتایج این پژوهش - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - تاکنون تنها در رسانههای گروهی داخلی منتشر شده و هنوز در ژورنالهای بینالمللی مورد داوری همتا و کارشناسی علمی قرار نگرفته، باید دندان کودک وزمه را اولین مدرک اثبات حضور نئاندرتالها - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در ایران بدانیم.
داستان انقراض نئاندرتال کلاف سردرگمی است که بعید است به این زودیها گشوده شود. متأسفانه به دلیل محدود بودن کاوشهای صورت گرفته در محوطههای دورهی پارینهسنگی ایران و همینطور - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - تاریخگذاریهای دقیق، نمیتوان با قطعیت دربارهی زمان ورود و ناپدید شدن نئاندرتالها در ایران نظر داد. اما هرچه بوده، از حدود 40 هزار سال قبلشواهد نئاندرتالها در ایران نیز - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - به تدریج محو شدهاند. در نتیجه میتوانیم، اینطور تصور کنیم که همان بر نئاندرتالهای ایران رفت که بر سایر نئاندرتالهای اوراسیا - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و حتی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - آخرین نسل نئاندرتالها که در جبلالطارق (جنوب اسپانیا) پناه گرفته بودند.
انقراض نئاندرتالها در سایر نقاط جهان، حدود ۴۰ هزار سال قبل در پایان - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - دوره پارینهسنگی میانی شروع شد، درست زمانیکه انسانهای مدرن اولیه وارد اوراسیا شدند. بااینحال، این زمانبندی بارها به عقب کشیده شده و حتی برخی پژوهشگران زمان ورود انسانهای مدرن به قاره اروپا و سپس پراکنده شدن در اروپا، اوراسیا و سایر نقاط جهان را تا هزاران سال قبلتر دانستهاند.
بر اثر تغییرات اقلیمی، آخرین - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - نئاندرتالهای اروپا با آبوهوایی بسیار سرد مواجه - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - شدند
تا به حال، - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - فرضیات زیادی در مورد سرنوشت نئاندرتالها مطرح شده که طیف وسیعی از دلایل را شامل میشود؛ از درگیریهای خونین با انسانهای مدرن - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - اولیه تا ابتلا به بیمارها و جایگزینی رقابتی، آمیزش با انسانهای مدرن، فجایع طبیعی و ناتوانی در انطباق با تغییرات اقلیمی. بعید نیست که هرکدام از این فرضیهها بهتنهایی برای مرگ دستهجمعی نئاندرتالها کافی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بوده باشند. اما به احتمال زیاد چندین عامل مهم دست در دست هم - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - دادند تا نزدیکترین خویشاوندان باستانی ما، دیگر در کنار ما نباشند.
برخی پژوهشگران این احتمال را مطرح كردند كه درگیری شدید و خونبار با انسانهای مدرن بر سر منابع و سرحدات، به انقراض نئاندرتالها شتاب داده باشد. یا به تعبیر یووال نوح هراری، مورخ و انسانشناس، شاید رویارویی نئاندرتالها با انسانهای مدرن، منجر به اولین و مهمترین پاکسازی قومی تاریخ شده باشد. در جوامع شکارچی اولیه معمولا در زمانهای محدود شدن منابع (خصوصا بر اثر بلایای طبیعی) درگیریهای خونباری به وقوع میپیوست. بنابراین، احتمال یک جنگ تمام عیار بین این دو گونهی انسان را نمیتوان رد کرد. فرضیه جایگزینی خشونتبار نئاندرتالها، نخستین بار در سال ۱۹۱۲ (۱۲۹۱ش) توسط مارسلین بوول، دیرینهشناس فرانسوی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - مطرح شد. بوول همان دیرینهشناسی است که اولین اسکلت - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - انسان نئاندرتال را بازسازی کرد (به بخش اول همین مقاله رجوع کنید). احتمال دیگر شیوع انگلها و عوامل - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بیماریزای انسانهای مدرن در میان نئاندرتالها است. چنین سناریویی در بین خود ما انسانهای مدرن هم رخ داده است. بنا به شواهد متعددی که موجود است، فاتحان اسپانیایی در سال ۱۵۱۹، با ویروس آبله امپراتوری آزتک را تسخیر کردند. در واقع به عقیده پژوهشگران، نئاندرتالها هم مانند بومیان آمریکای جنوبی نسبت - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - به ویروسها - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و عوامل بیماریزایی که انسانهای مدرن با خود به اروپا آوردند بهشدت آسیبپذیر بودند و رفته رفته از پای در آمدند و همچون آزتکها، با یک شیوع بزرگ بهصورت دستهجمعی از پای در آمدند.
نظریه دیگر، جایگزینی رقابتی است، براساس این نظریه، انسانهای نئاندرتال، سلاحهای پیشرفتهای برای مقابله با انسانهای مدرن که از آفریقا به اروپا آمده بودند نداشتند و به همین دلیل بهتدریج سرحدات خود را تقدیم انسانهای مدرن کردند - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و به نواحی دیگر کوچ کردند. جارد دایموند، انسانشناس - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و مورخ حامی نظریه - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - جایگزینی رقابتی در کتاب خود « سومین شامپانزه» خاطر نشان میکند، جایگزینی نئاندرتالها توسط انسانهای مدرن قابل مقایسه با نبردهایی است که در آن دستههای عقبافتاده به لحاظ فنون و سلاح از دستههای پیشرفتهتر شکست میخورند.
انسانشناسان دانشگاه آریزونا، ایالات متحده در سال ۲۰۱۶ - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - (۱۳۹۵ ش) - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در مقالهای - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - با عنوان «یک مادر چه کاری میکند؟»، تقسیم کار در بین نئاندرتالها و انسانهای مدرن در اوراسیا را بررسی کردند - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - و نتیجهگیری کردند که - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - تقسیم کار بینجنسیتی نئاندرتالها نسبت به انسانهای مدرن عصر پارینهسنگی کارایی کمتری - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - داشته است. به عقیده این پژوهشگران، نئاندرتالهای زن و مرد، همگی در شکار حیواناتی مانند گاو وحشی، گوزن، بز کوهی و اسبهای وحشی شرکت میکردند. براساس این فرضیه، وجود نداشتن تقسیم کار کارآمد در بین نئاندرتالها نسبت به انسانهای مدرن، منجر به بهرهبرداری کمتر این انسانها از منابع طبیعی شده است.
پژوهشگرانی همچون کارن استودل از دانشگاه ویسکانسین نقایص ریختشناختی نئاندرتالها، کوتاهی قد و چاقی و توانایی کمتر در دویدن و نیاز به - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - انرژی ۳۰ - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - درصد نسبت به انسانهای مدرن را یکی - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - از دلایل عدم کامیابی نئاندرتال در بقا دانستهاند. پَت شیپمن، دیرین-انسانشناسی از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا، استدلال میکند اهلی کردن سگها به انسانهای مدرن مزیت بیشتری برای شکار داده است. قدیمیترین بقایای سگهای اهلی در بلژیک به سال ۳۱ هزار و - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - در سیبری به ۳۳ هزار سال قبل بازمیگردد.
داستان انقراض نئاندرتال کلاف سردرگمی است که بعید است به این زودیها گشوده شود
فرضیه دیگر، آمیزش بیننژادی میان انسانهای مدرن و نئاندرتالها است که در نتیجه به مرور موجب انحلال جمعیتهای این - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - انسان باستانی در انسانهای مدرن شده است. اما چنین فرضی تنها میتواند بخش کمی از جمعیت نئاندرتالها را شامل شود و جذب همگن یک گونهی کامل، - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - چندان واقعبینانه به نظر نمیرسد. مشهورترین هواخواه این نظریه، اریک ترینکاس، انسانشناس دانشگاه واشنگتن است.
فرضیه دیگر، بحران جمعیتی نئاندرتالها در - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - اثر تغییرات اقلیمی است که در دورهای منجر به سرمای شدیدی در اروپای غربی شده است.. حتی اخیرا، پژوهشی منتشر شد که نشان میداد، نئاندرتالها در دورهی خاصی بر اثر قحطی ناشی از این تغییرات اقلیمی به همنوعخواری روی آوردهاند. برخی پژوهشگران نیز فوران ایگنیمبریت کامپانین (فوران آتشفشانی در نزدیکی ناپل، ایتالیا) در حدود ۳۷ هزار سال قبل را که موجب خروج ۲۰۰ کیلومتر مکعب ماگما شده را عامل انقراض دستهجمعی نئاندرتالها دانستهاند.
براساس این نظریه، اگرچه نئاندرتالها طی ۲۵۰ هزار اقامت خود در اروپا با چندین دوره میانیخچالی (دورههایی که دمای هوا به میزانی گرمتر از میانگین جهانی میرسد) مواجه شده بودند، اما ناتوانی در - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - انطباق با روشهای شکار باعث شد نتوانند با شرایط جدید به خوبی سازگاری پیدا کنند. در واقع، منطقهای که نئاندرتالها برای هزاران سال در آن زندگی و رشد کرده بود، گرم و خشکتر شد. اِستِپهای سابق بدل به جنگلها و علفزارها شدند. حیوانات بزرگی مانند ماموت، گوزنهای شمالی، فیلهای راست عاج و - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - کرگدنهای پوزه باریک با گرم شدن هوا قلمروی نئاندرتالها را ترک کردند و جای خود را به جوندگان، مارها و خزندگانی از جمله لاکپشتها دادند که شکارشان برای این انسانهای باستانی بسیار دشوار بود.
به هر حال، همانطور که در ابتدای این بخش گفتیم، سرنوشت نئاندرتالها یکی از آن معماهایی است که دشوار است تصور کنیم، در آیندهای نزدیک - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - جواب قطعی برای آن پیدا کنیم. اما هر - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - چقدر به سوابق فسیلی و خصوصا - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - ژنتیکی این انسانهای باستانی در نقاط مختلف دنیا افزوده میشود، امیدواریها نسبت به حل این معمای دیرپا بیشتر و بیشتر میشود.
برای مطالعه بیشتر درباره نئاندرتالهای ایران میتوانید به منابع زیر مراجعه کنید:
در پایان از دکتر فریدون - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بیگلری، مسئول بخش - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - پارینهسنگی موزه باستانشناسی ایران - تعمیرات مایکروویو استیل البرز تجریش - بابت راهنماییها و منابع و نقطه نظراتی که در اختیار زومیت قرار دادند، تشکر ویژه میشود.